Moja majówka śladami Adama Mickiewicza

„Litwo, Ojczyzno moja!” pisał Adam Mickiewicz w „Panu Tadeuszu”. Mimo, że spędził na Litwie tylko 9 lat, to tam rozwinął swą twórczość i dojrzał jako poeta. Wilno było dla niego wyjątkowym miastem. Mickiewicz nie był zamożny i nie miał swojego mieszkania, dlatego mieszkał z przyjaciółmi lub u profesorów uniwersytetu i często zmieniał adresy. Zachowało się 7 domów, w których mieszkał Adam Mickiewicz. Po przyjeździe do Wilna w 1815 r. poeta rozpoczął naukę na Uniwersytecie Wileńskim. Studentom w czasie studiów płacono stypendium, dzięki czemu mógł się utrzymać.

To tutaj, w Wilnie, poeta wydał swój pierwszy tomik poezji „Ballady i romanse”, który zapoczątkował nową epokę literacką - romantyzm. W tym tomiku znalazła się też ballada „Świteź”. W Wilnie na podstawie oglądanych obrządków na cmentarzu przy starej kaplicy autor napisał też II i IV część „Dziadów”.

W 1819 roku poeta rozpoczął pracę jako nauczyciel w Kownie, a mieszkał w przydzielonym mu pokoju w budynku szkolnym.

Adam Mickiewicz był nauczycielem literatury, historii i prawa. Jego zadaniem było też prowadzenie biblioteki szkolnej. Pomimo, że lubił pracować w szkole, to nie lubił Kowna. Tęsknił za przyjaciółmi w Wilnie.

 Idąc od placu Katedralnego ulicą Zamkową w stronę Ostrej Bramy, skręcamy w lewo w Zaułek Bernardyński. Pod koniec uliczki, pod numerem 11 znajduje się Muzeum Adama Mickiewicza. Tutaj mieszkał od Wielkanocy do czerwca 1822 roku, napisał tu utwór „Grażyna”.

Dokładna data założenia muzeum jest nieznana. Najwcześniejszy fakt jego istnienia pochodzi z 1899 roku. W tym mieszkaniu Mickiewicz pracował nad I tomem „Ballad i romansów” oraz II i IV częścią „Dziadów”. Właściciel mieszkania, lekarz Jan Życki, u którego student Uniwersytetu Wileńskiego Mickiewicz wynajmował pokój na parterze, umieścił tablicę pamiątkową informującą o tym, że tu została napisana „Grażyna”.

W salach muzeum mieszczą się trzy stałe ekspozycje: „Adam Mickiewicz i Litwa”, „Filomaci i Adam Mickiewicz”, „Kobiety w życiu Adama Mickiewicza”. Muzeum przechowuje pierwsze edycje utworów wielkiego romantyka, rzadkie książki takie jak: „Sonety”, Moskwa 1826 r., „Konrad Wallenrod”, pierwsze przekłady utworów na inne języki. Zgromadzono tu również liczne przedmioty z czasów poety: listy, dokumenty, pamiątki i rzeczy osobiste wieszcza. Do najcenniejszych należą: stół poety, przy którym redagował „Grażynę”, jego fotel, a także rękopisy Mickiewicza.

W muzeum zgromadzone są pamiątki, biblioteka oraz portrety wieszcza z różnych okresów jego życia oraz obrazy kobiet, ważnych dla niego w życiu. Pomieszczenia przypominają szlacheckie wnętrza, są pełne przedmiotów codziennego użytku. W muzeum odbywa się mnóstwo imprez kulturalnych i edukacyjnych. Biorą w nich udział uczniowie szkół polskich i litewskich. Działają tu Klub Rozmów Związku Dziennikarzy oraz Klub Poetycki. W Sali Filomatów od 2009 r. odbywają się Środy Literackie, kontynuujące tradycję słynnych przedwojennych Śród Literackich w Celi Konrada.

Muzeum pełni również rolę salonu promującego polską kulturę i literaturę.

Odwiedzając muzeum, miałam możliwość porozmawiać z panią Alicją Dzisiewicz autorką książki „Trochę Wilna z Mickiewiczem w tle” wydanej w 2022 r. Pani Dzisiewicz jest nauczycielką Liceum im. Adama Mickiewicza w Wilnie i pracownikiem muzeum.

Kilkadziesiąt metrów dalej dochodzimy do kościołów św. Anny i Bernardynów, gdzie na małym skwerze stoi pomnik wieszcza.

W 1823 roku Mickiewicz został aresztowany i uwięziony w klasztorze bazylianów w Wilnie (więzienie opuścił za poręczeniem profesora Joachima Lelewela, potem jednego z przywódców powstania listopadowego). Następnie został skazany za udział w tajnych młodzieżowych organizacjach na zesłanie w głąb Rosji na posadę nauczyciela z prawem wyboru miejsca pobytu.

To była bardzo ciekawa podróż, dzięki której mogłam chodzić tymi sami drogami co dawniej Adam Mickiewicz. Cieszę się, że są takie miejsca, dzięki czemu możliwe jest zachowanie pamięci o ludziach i wydarzeniach dla przyszłych pokoleń.

Śladami Mickiewicza wędrowała 

Julia Machura

PS Książka z dedykacją przemierzyła długą drogę z Muzeum Adama Mickiewicza w Wilnie aż na ul. Międzyborską 64/70 w Warszawie, sprawiając ogromną radość pewnej miłośniczce ciekawostek o wieszczach :).